Πλησιάζει η περίοδος που οι περισσότεροι θα ρίξουν τα σκάφη τους στη θάλασσα για να απολαύσουν τις ευχάριστες στιγμές που προσφέρουν είτε για αναψυχή, είτε για ψάρεμα. Για να γίνει όμως αυτό απαιτείται αρκετή προετοιμασία και κοπιαστική δουλειά.
Σε ένα σκάφος υπάρχουν διάφορα υλικά που χρειάζονται συχνή φροντίδα και συντήρηση. Εκτός από τα μπρούτζινα και τα ανοξείδωτα υλικά υπάρχουν εξαρτήματα από χρώμιο, πλαστικό και τζάμια – ζελατίνες που και αυτά απαιτούν τη συχνή μας φροντίδα.
Είναι λυπηρό να καταβάλουμε τόσο κόπο, χρήμα και χρόνο και στο τέλος να μην έχουμε το αντίστοιχο αποτέλεσμα. Επίσης είναι πιο λυπηρό στη προσπάθεια μας αυτή να χρησιμοποιούμε υλικά που είναι πανάκριβα, επικίνδυνα για την υγεία μας αλλά κυρίως για το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και θέλουμε να απολαύσουμε.
Πριν προχωρήσουμε σε διάφορες συμβουλές που όλες προέρχονται από την πολύχρονη εμπειρία, ας δούμε ποιος είναι ο κοινός παρονομαστής για όλες σχεδόν τις εργασίες σε ένα σκάφος και που έχει το όνομα «διάβρωση». Ας δούμε μερικούς κανόνες αποφυγής ή περιορισμού της και μετά διάφορους τρόπους καθαρισμού και συντήρησης όλων των επιφανειών ενός σκάφους και των εξαρτημάτων του με χρήση απλών, φυσικών και κυρίως οικολογικών υλικών.
Διάβρωση είναι η επίδραση του περιβάλλοντος πάνω στα διάφορα υλικά που έχει σαν αποτέλεσμα την ηλεκτροχημική ή χημική αλλοίωση της επιφάνειας τους η οποία οδηγεί σε απώλεια υλικού. Οφείλεται δηλ. στις ηλεκτροχημικές ή χημικές αντιδράσεις του υλικού με το περιβάλλον στο οποίο υπάρχει.
Η διάβρωση διακρίνεται σε χημική διάβρωση, που είναι η χημική αντίδραση του μετάλλου (ή κράματος) με τα στοιχεία του περιβάλλοντος (χωρίς να απαιτείται μεταφορά ηλεκτρονίων) και στην ηλεκτροχημική διάβρωση που είναι συνυφασμένη με τη μεταφορά ηλεκτρονίων. Η χημική διάβρωση (θόλωμα των υλικών) προέρχεται από την επίδραση ενός αερίου πάνω στο υλικό όπως π.χ το μαύρισμα των ασημικών ή το πρασίνισμα του μπρούτζου που έχει σαν αποτέλεσμα το σχηματισμό κάποιου οξειδίου (ιζήματος) ενώ η ηλεκτροχημική είναι η σοβαρότερη η οποία προϋποθέτει και την παρουσία κάποιου καταλύτη για να γίνει η μεταφορά των ηλεκτρονίων (ηλεκτρόλυση). Για να υπάρξει όμως ηλεκτρόλυση είναι απαραίτητο να υπάρχουν δύο διαφορετικά μέταλλα (π.χ. χαλκός-σίδηρος) σε επαφή και να διαβρέχονται από έναν ηλεκτρολύτη (π.χ. θαλασσινό νερό ή ακόμα και το επιφανειακό στρώμα υγρασίας που διαποτίζει την σκόνη που αφήνει η ατμόσφαιρα). Στη διάβρωση αυτή μετακινείται μάζα από το ηλεκτροθετικότερο μέταλλο (άνοδος) προς το λιγότερο ηλεκτροθετικό (κάθοδος) με αποτέλεσμα το μέταλλο «άνοδος» να διαβρώνεται σταδιακά.
Να επισημάνουμε στο σημείο αυτό πως άλλο είναι η ηλεκτρολυτική διάβρωση και άλλο η ηλεκτρόλυση. Είναι δύο σχετικά αλλά ταυτόχρονα διαφορετικά προβλήματα. Η διάβρωση, είναι το φαινόμενο που προκαλείται όταν δύο διαφορετικά μέταλλα βρεθούν μαζί σε ένα ηλεκτρολύτη και αρχίζει η διαδικασία εξισορρόπησης των ηλεκτρικών τους φορτίων δηλ το πιο ηλεκτροθετικό από τα δύο μέταλλα διαβρώνεται σταδιακά. ενώ η ηλεκτρόλυση, είναι η διάσπαση ενός αντικειμένου, στα στοιχεία που το αποτελούν, με τη βοήθεια του ηλεκτρικού πεδίου (είναι δηλ, απαραίτητο να υπάρχει πηγή παροχής ρεύματος) και η μετακίνηση μάζας από το ηλεκτροθετικότερο μέταλλο (άνοδος) προς το λιγότερο ηλεκτροθετικό (κάθοδος). Μία τυπική εφαρμογή της ηλεκτρόλυσης είναι στις μπαταρίες ή στο γαλβανισμό των επιφανειών δηλ στην επικάλυψη τους από άλλα πιο ανθεκτικά υλικά.
Παράγοντες που επιδρούν στην Διάβρωση
Η διάβρωση δεν εξελίσσεται σε όλες τις περιπτώσεις με την ίδια ταχύτητα και υπάρχουν παράγοντες που όχι μόνο ευνοούν αλλά επιταχύνουν την εξέλιξη της.
Η γνώση των παραγόντων αυτών μας οδηγεί και στην αποφυγή και στην ελαχιστοποίηση της διάβρωσης. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
- Συμμετοχή δύο ή περισσότερων διαφορετικών μετάλλων σε μια κατασκευή και είδος των μετάλλων που έρχονται σε επαφή. Αν μεταξύ των μετάλλων παρεμβληθεί ένα μονωτικό υλικό τότε το φαινόμενο αυτό θα περιοριστεί.
- η καθαρότητα της επιφάνειας των μετάλλων από επικαθίσεις άλλων υλικών (ακόνης, αλάτων κ.α.),
- Η ποιότητα δηλ. αγωγιμότητα του υγρού (ηλεκτρολύτης).
- Η τιμή του pH, όπου όσο μικρότερη είναι τόσο μεγαλύτερη είναι η διάβρωση. Για παράδειγμα σε βιομηχανικές περιοχές ή λιμάνια το pH της βροχής μπορεί να είναι 2,5 (φαινόμενο της όξινης βροχής) ενώ σε μια γειτονική μπορεί να είναι 4,5.
- Η παρουσία της υγρασίας που βοηθά τη διάβρωση. Σε ξηρή ατμόσφαιρα η διάβρωση των μετάλλων ή των κραμάτων έχει πολύ μικρή εξέλιξη ενώ η αύξηση της υγρασίας αυξάνει τη ταχύτητα της διάβρωσης.
-Η αύξηση της θερμοκρασίας, λόγω αύξησης της κινητικότητας των ατόμων και των μορίων, αυξάνει την ταχύτητα της διάβρωσης.
-Η ύπαρξη των μηχανικών τάσεων αυξάνει γενικά την ταχύτητα της διάβρωσης και υπό ορισμένες συνθήκες μπορεί να προκαλέσει ακόμη και την θραύση του μεταλλικού στοιχείου
- Οι μηχανικές ανωμαλίες στην επιφάνεια της μεταλλικής κατασκευής όπως π.χ. προεξοχές, γωνίες, τσακίσματα υφίστανται μεγαλύτερη διάβρωση από τα γειτονικά σημεία.
- Ύπαρξη άλλων ηλεκτρικών πεδίων και διαφευγόντων ρευμάτων. Ηλεκτρικά πεδία υπάρχουν παντού ακόμη και μέσα στο σκάφος μας λόγω πολλών ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών ενώ έχει παρατηρηθεί πως η ύπαρξη διαφυγόντων ρευμάτων αυξάνει τη διάβρωση.
Συμπερασματικά λοιπόν η διάβρωση είναι εντονότερη σε ανώμαλες επιφάνειες, σε σημεία με παραμορφώσεις, σε σημεία επαφής ή συγκόλλησης, σε υγρό περιβάλλον, σε περιβάλλον με υψηλή θερμοκρασία, σε όξινο, σε ρυπασμένο ή με παρουσία θαλασσινού νερού και αλάτων κοκ.
Προστασία από τη διάβρωση
H ζωή αλλά και η ομορφιά των μετάλλων μπορεί να επιμηκυνθεί και να βελτιωθεί αν λάβουμε μέτρα προστασίας κατά της διάβρωσης όπως συχνό καθάρισμα, πλύσιμο, σκούπισμα, στέγνωμα, χρωματισμό ή να λάβουμε άλλα πιο δραστήρια όπως καθοδική ή ανοδική προστασία.
Στη περίπτωση των χαλύβδινων κατασκευών μπορούμε έχουμε «καθοδική προστασία» δηλ. Να τις συνδέσουμε με τον αρνητικό πόλο μιας πηγής συνεχούς ρεύματος (π.χ. μπαταρίας) οπότε το μέταλλο καθίσταται κάθοδος και δεν είναι δυνατόν να οξειδώνεται. Με την ίδια ηλεκτροχημική λογική μπορούμε να συνδέσουμε στο μέταλλο που θέλουμε να προστατεύσουμε ένα κομμάτι ενός πιο ηλεκτροθετικού μετάλλου π.χ. Zn ή Mg. Οπότε αυτό το δραστικότερο μέταλλο να θυσιάζεται αφού οξειδώνεται ενεργώντας σαν άνοδος (ανοδική προστασία). Εδώ, θα πρέπει να επισημάνουμε πως στην ηλεκτρολογική εγκατάσταση του σκάφους θα πρέπει να προβλέπεται αντίστοιχη σύνδεση γείωσης με τη θάλασσα, που θα συνδέει και όλα τα μεταλλικά εξαρτήματα του σκάφους. Επίσης θα πρέπει να ελέγχουμε ανά τακτά διαστήματα τα ανόδια που οι κατασκευαστές, έχουν μεριμνήσει να υπάρχουν σε εμφανή και προσπελάσιμη θέση, ώστε η αντικατάσταση τους να είναι εύκολη.
Ας δούμε όμως τώρα τα διάφορα υλικά που έχουμε σε ένα σκάφος μαζί με τρόπους για να περιορίσουμε τη διάβρωση τους και να το κάνουμε να είναι πιο καθαρό, πιο όμορφο και πιο λειτουργικό.
Μπρούτζινα ή και χάλκινα αντικείμενα:
O μπρούντζος είναι κράμα χαλκού–κασσίτερου που συχνά συγχέεται με τον ορείχαλκο ο οποίος είναι ένα κράμα χαλκού–ψευδαργύρου. Η ίδια βέβαια σύγχυση υπάρχει και στα αγγλικά, όπου ο μπρούτζος (το κρατέρωμα) αποκαλείται bronze και ο εμπορικός μπρούτζος (ορείχαλκος) αποκαλείται brass. Αυτό συμβαίνει επειδή συνήθως η διάκριση γίνεται με βάση το χρώμα. Στη γλώσσα όμως της αγοράς «μπρούντζοι» ή «κρατερώματα» λέγονται τα καφεκόκκινα κράματα χαλκού ενώ τα κράματα χαλκού με κιτρινόχρυσο χρώμα λέγονται ορείχαλκοι.
Ο μπρούτζος είναι ένα δημοφιλές μέταλλο που χρησιμοποιείται στην ναυπηγική, γλυπτική, στην κατασκευή μεγάλων χυτών αντικειμένων (όπως καμπάνες εκκλησιών, κανόνια, προπέλες, ναυτιλιακά εξαρτήματα (μπίντες, όκια, στρεπτήρες, κλειδιά κλπ) μαγειρικά σκεύη, στην νομισματοκοπία, στην κατασκευή εξαρτημάτων μηχανών, την κατασκευή ελατηρίων και σε πλήθος διακοσμητικών αντικειμένων.
Τα μπρούτζινα αξεσουάρ είναι όμορφα και ζεστά σε οποιοδήποτε χώρο, ενώ στα σκάφη προσδίδουν μια πιο παραδοσιακή ναυτική εμφάνιση. Το μόνο πρόβλημα τους είναι ο καθορισμός και η προφύλαξή τους. Τα μπρούτζινα (κρατερώματα), σε σύγκριση με τα ορειχάλκινα («εμπορικός μπρούντζος») παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στην μηχανική φθορά και στην χημική διάβρωση, είναι πιο σκληρά και είναι ακριβότερα.
Καθαρισμός-γυάλισμα: Κατ' αρχάς, θα πρέπει να προσδιορίσετε εάν όντως το αντικείμενο είναι από μπρούντζο. Τοποθετήστε έναν μαγνήτη και αν κολλήσει δεν είναι μπρούντζος, αλλά πιθανότατα επιμεταλλωμένος μπρούντζος. Σε αυτήν λοιπόν την περίπτωση καθαρίστε μόνο με νερό και ένα ήπιο απορρυπαντικό.
Εάν έχετε ένα πρασινομαυρωμένο ή βρώμικο μπρούτζινο κομμάτι ο τρόπος καθαρισμού του εξαρτάται από το αν είναι λακαρισμένο ή όχι. Δηλ αν είναι ή όχι καλυμμένο με ένα προστατευτικό γυαλιστερό φινίρισμα. Ο λακαρισμένος μπρούντζος μπορεί να καθαριστεί απλά σκουπίζοντας με ένα υγρό πανί και ήπιο απορρυπαντικό ενώ ο καθαρισμός ενός μη λακαρισμένου μπρούντζου απαιτεί περισσότερο κόπο. Για το καθάρισμα και γυάλισμα τους χρησιμοποιήσετε κάποια από τα ακόλουθα φυσικά υλικά, τα περισσότερα από τα οποία τα έχετε ήδη στο σπίτι και που αποτελούν μια φθηνή αλλά κυρίως οικολογική λύση.
α. Ξίδι, αλάτι και αλεύρι: Φτιάχνουμε μια κρέμα χρησιμοποιώντας μισό ποτήρι άσπρο ξύδι και ίσες ποσότητες από αλεύρι και αλάτι ( 1 κουταλάκι του καφέ αλάτι και 1 αλεύρι και φτιάχνουμε τη ποσότητα που χρειαζόμαστε). Αλείφετε την επιφάνεια που θέλετε να καθαρίσετε, αφήνετε το μείγμα για 15 με 40 λεπτά και μετά τρίβοντας με ένα σφουγγαράκι πιάτων από την πράσινη του πλευρά ή με ένα μικρό πινέλο τα καθαρίζουμε τρίβοντας. Ξεπλύνετε με χλιαρό νερό και στη συνέχεια τρίψτε τα με ένα στεγνό και μαλακό πανί για να γυαλίσουν.
Αν τα αντικείμενα έχουν μεγάλη διάβρωση ή είναι πολύ λερωμένα, τότε φτιάξετε πρώτα ένα πολτό με 1 ποτήρι χλιαρό νερό, 2 κουταλιές της σούπας αλάτι και 1 φλιτζάνι λευκό ξύδι και αλείψτε τα με ένα πινέλο. Αφήστε το διάλυμα για 15 λεπτά και μετά τρίψτε τα με ένα σφουγγαράκι πιάτων από την πράσινη του πλευρά για να καθαρίσει. Στη συνέχεια σαν δεύτερο χέρι προσθέστε στο διάλυμα και το αλεύρι και επαναλάβετε το τρίψιμο με ένα σφουγγαράκι από τη μαλακή του πλέον πλευρά για να έχετε ένα καλύτερο αποτέλεσμα.
β. Άλλος ικανοποιητικός τρόπος είναι να στύψετε ένα λεμόνι σε ένα μπολ, να ρίξτε αρκετό αλάτι και μετά να τρίψε με το διάλυμα και ένα σφουγγαράκι πιάτων από τη πράσινη πλευρά ή πινέλο, την επιφάνεια. Ξεπλύνετε με χλιαρό νερό και στεγνώστε. Στο τέλος τρίψετε το αντικείμενο με ένα μαλακό και ελάχιστα νωπό πανί και στεγνώστε.
Επίσης μπορείτε να χρησιμοποιείστε μισό λεμόνι ρίχνοντας μέσα του μαγειρική σόδα και να τρίψτε το μπρούτζο με αυτό. Μετά ξεπλύνετε με χλιαρό νερό και στεγνώστε το αντικείμενο. Όπως θα διαπιστώσετε ο χυμός του λεμονιού επαναφέρει τη χαμένη λάμψη στο αντικείμενο σας.
Αν τα μπρούτζινά σας είναι διακοσμητικά μπορείτε να τα γυαλίσετε, εφ’ όσον ήδη τα έχετε καθαρίσει, με λίγο ελαιόλαδο και μερικές σταγόνες ξύδι. Το ελαιόλαδο ως γνωστό εμποδίζει το μαύρισμα και ο μπρούτζος αφενός θα δείξει πιο λαμπερός και αφετέρου θα χρειάζεται λιγότερο γυάλισμα. Τέλος αν θέλουμε τα αντικείμενα μας να μείνουν για πολύ καιρό καθαρά, τα περνάμε ένα χέρι «λούστρο θαλάσσης».
Ανοξείδωτες επιφάνειες (ΙΝΟΧ):
Η μεγάλη αντίσταση των ανοξείδωτων προϊόντων στη διάβρωση, η λάμψη τους, το χαμηλό κόστος συντήρησης και η συνεχής μείωση του κόστους παραγωγής κάνουν τα εξαρτήματα από ΙΝΟΧ ελκυστικά σε πάμπολλες εφαρμογές σε σκάφη και νοικοκυριά. Το ανοξείδωτο ατσάλι (stainless steel ή inox) υπάρχει σε πολλά προϊόντα όπως σε ναυτιλιακά εξαρτήματα, σκεύη κουζίνας, αρχιτεκτονικές κατασκευές, έπιπλα, αυτοκινητοβιομηχανία, εργαλεία, χειρουργικά εργαλεία, μαχαίρια, δεξαμενές, δοχεία, παγούρια, βίδες, διακοσμητικά αντικείμενα και πολλά άλλα. Γενικά τα προϊόντα από ανοξείδωτο ατσάλι είναι πάρα πολύ ανθεκτικά και έχουν μεγάλο χρόνο ζωής.
Ο χάλυβας (ατσάλι) είναι ένα κράμα σιδήρου και άνθρακα. Ο ανοξείδωτος όμως χάλυβας είναι ένα κράμα σιδήρου (Fe), άνθρακα (C) και χρωμίου (Cr).
Τα ΙΝΟΧ προστατεύονται από την οξείδωση με ένα πολύ λεπτό φιλμ οξειδίου του χρωμίου που δημιουργείται στην επιφάνεια του μετάλλου το οποίο αυξάνει την αντοχή του χάλυβα στην οξείδωση και στη διάβρωση και επίσης αποτρέπει την περαιτέρω κατά βάθος οξείδωση.
Εκτός από το χρώμιο, οι ανοξείδωτοι χάλυβες μπορεί να περιέχουν και άλλα κραματικά στοιχεία, όπως νικέλιο, μολυβδαίνιο, τιτάνιο, μαγγάνιο κ.α οι διαφορετικές αναλογίες των οποίων δημιουργούν τους διάφορους τύπους ανοξείδωτου ατσαλιού που έχουν και διαφορετικές ιδιότητες μεταξύ τους.
Οι ανοξείδωτες επιφάνειες είναι μεν θεωρητικά ανοξείδωτες, αλλά πολλές φορές στην πράξη, από διάφορες αιτίες, οξειδώνονται ή χαλάνε. Αν το ΙΝΟΧ εκτεθεί σε διαβρωτικές συνθήκες και δε συντηρηθεί σωστά, τότε μπορεί να εμφανίσει ίχνη σκουριάς. Οι κυριότερες αιτίες της ζημιάς αυτής είναι λόγω της ηλεκτρόλυσης ή λόγω της χρήσης ακατάλληλων καθαριστικών υλικών.
Το φαινόμενο της ηλεκτρόλυσης εκδηλώνεται σε όλες τις μεταλλικές επιφάνειες που εφάπτονται σε άλλα μέταλλα που δεν έχουν καθοδική προστασία ή μεταλλικά στοιχεία, όπως είναι το νάτριο του θαλασσινού αλατιού, ο άνθρακας και άλλα μέταλλα που περιέχονται στο βρόχινο νερό και στη σκόνη που περιέχεται στον αέρα. Αλμύρα, υγρασία και επαφή λοιπόν είναι η αιτία.
Ωστενιτικοί ανοξείδωτοι χάλυβες: Πρόκειται για ανοξείδωτους χάλυβες με κύρια βάση τον ωστενίτη (γ-Fe). Περιέχουν πολύ λίγο άνθρακα και τουλάχιστον 16% Cr. Ο ωστενίτης σταθεροποιείται με την προσθήκη Ni ή και Mn. Οι πιο συνηθισμένοι ανοξείδωτοι χάλυβες ο 18/8 (18% Cr, 8% Ni) και ο 18/10 (18% Cr, 10% Ni) που ανήκουν στην σειρά AISI-SAE 304, σύμφωνα με τα αμερικανικά πρότυπα.
Το 18/10 είναι πιο ανθεκτικό σε διαβρωτικά περιβάλλοντα (αλάτι, οξέα κ.λ.π) από το 18/8 γιατί απλά περιέχει 2% περισσότερο νικέλιο. Τα ΙΝΟΧ AISI-SAE 316 παρουσιάζουν ακόμα πιο υψηλή αντοχή στην διάβρωση επειδή έχουν και μολυβδαίνιο σε περιεκτικότητα μέχρι 2% και χρησιμοποιούνται σε δυσκολότερες συνθήκες (πχ διάβρωση από θαλασσινό νερό, χλωρίωση κ.α.).
Οι χάλυβες της σειράς αυτής (316 και 304) που περιέχουν πολύ λίγο άνθρακα για να συγκολλούνται πιο εύκολα, δεν είναι μαγνητικοί και επίσης δεν επιδέχονται θερμική κατεργασία.
Υπάρχουν επίσης και σειρές που περιέχουν αντί νικελίου, μαγγάνιο (είναι φθηνότερο από το νικέλιο αλλά και πιο ευαίσθητο στη διάβρωση).
Φερριτικοί και μαρτενσιτικοί ανοξείδωτοι χάλυβες: Πρόκειται για ανοξείδωτους χάλυβες με κύρια φάση τον φερρίτη (α-Fe) ή τον μαρτενσίτη (που προκύπτουν με την απότομη ψύξη του ωστενίτη). Αυτοί περιέχουν λίγο χρώμιο, μολυβδαίνιο ή και τιτάνιο και ελάχιστο ή καθόλου νικέλιο.
Οι φερριτικοί και οι μαρτενσιτικοί ανοξείδωτοι χάλυβες ανήκουν στην σειρά AISI-SAE 400 ενώ οι μαρτενσιτικοί ανοξείδωτοι χάλυβες που έχουν υποστεί σκλήρυνση στην σειρά AISI-SAE 600. Ο πλέον γνωστός ανοξείδωτος χάλυβας που έχει υποστεί σκλήρυνση είναι ο χάλυβας 17/4PH (AISI-SAE 630), που περιέχει 15–17,5% Cr και 3–5% Ni.
Οι μαρτενσιτικοί είναι πιο μαλακοί σε σύγκριση με τους αντίστοιχους ωστενιτικούς χάλυβες και συνεπώς είναι πιο κατάλληλοι για μηχανουργικές κατεργασίες, είναι μαγνητικοί και λόγω αυτού τους ξεχωρίζομαι εύκολα.
Καθαρισμός ανοξείδωτων: Η αλμύρα, η σκόνη, η λάσπη, τα λίπη ακόμη και τα δακτυλικά αποτυπώματα λερώνουν την επιφάνεια του ανοξείδωτου και παγιδεύουν μικρά διαβρωτικά στοιχεία στο φιλμ του οξειδίου του χρωμίου, μειώνοντας έτσι την αντι-διαβρωτική ικανότητα του ανοξείδωτου. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητος ο συχνός καθαρισμός του ανοξείδωτου για να απομακρυνθούν όλες οι ουσίες που μπορεί να το βλάψουν.
Ο σωστός καθαρισμός του ανοξείδωτου εξαρτάται από τον τύπο της βρωμιάς.
α. Για απλές βρωμιές χώματος και λάσπης χρησιμοποιείστε σαπούνι ή ένα ήπιο απορρυπαντικό σε χλιαρό νερό και ένα καθαρό βαμβακερό πανάκι.
β. Για δύσκολους λεκέδες χρησιμοποιείστε αδιάλυτο ξύδι. Η μικρή οξύτητα του ξυδιού διαλύει τα λίπη και καθαρίζει την επιφάνεια του ανοξείδωτου από τη σκουριά ενώ αν απαιτείται τρίψιμο χρησιμοποιείστε ένα σφουγγαράκι πιάτων από την πράσινη πλευρά του.
γ. Για ξεραμένα λάδια, γράσα και πιο δύσκολους λεκέδες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ασετόν, ή βενζίνη ή οινόπνευμα ή πετρέλαιο ή και συνδυασμό αυτών. Ανακατεύουμε λίγο οινόπνευμα με λίγη βενζίνη, πετρέλαιο και ασετόν και τα περνάμε με ένα πινέλο και μετά με ένα μαλακό πανί. Προσοχή γιατί αν η ανοξείδωτη επιφάνεια είναι χρωματιστή, υπάρχει η πιθανότητα να χαλάσει το χρώμα. Συνεπώς κάντε πρώτα μια δοκιμή σε μια άκρη.
δ. Για τα δακτυλικά αποτυπώματα που μένουν πάνω στο ανοξείδωτο, καθαρίστε τα με καθαριστικό για τα τζάμια ή με σόδα(ανθρακικό νάτριο) και νερό, τρίβοντας απαλά με ένα πανί.
Σε όλες τις περιπτώσεις ξεπλένουμε με χλιαρό νερό και σκουπίζουμε με ένα μαλακό πανάκι.
Αν υπάρχου γραμμές τρίψτε το ανοξείδωτο με ένα μαλακό πανί στο οποίο θα βάλετε λίγο ελαιόλαδο ή λάδι για μωρά.
Προσοχή: Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ψιλό σύρμα κουζίνας αλλά έχετε υπ’ όψη πως τρίβοντας το ανοξείδωτο με σύρμα κουζίνας που δεν είναι ανοξείδωτο, αρχίζει ένας φαύλος κύκλος επειδή με το τρίψιμο προσκολλούνται μόρια του σύρματος στο ανοξείδωτο τα οποία ξανασκουριάζουν πολύ γρήγορα. Για το λόγο αυτό μετά το τρίψιμο χρησιμοποιείστε άφθονο νερό για να ξεβγάλετε την επιφάνεια ή προτιμείστε τη χρήση ενός σφουγγαριού κουζίνας από την πράσινη (σκληρή) του πλευρά.
Χρώμιο:
Το χρώμιο (Chromium) είναι ένα αργυρόλευκο λαμπερό και σκληρό μέταλλο με υψηλό σημείο τήξης το οποίο δεν απαντάται ελεύθερο στην φύση αλλά εξάγεται από ορυκτά όπως ο χρωμίτης (FeCr2O4). Όταν το χρώμιο γυαλίζεται παίρνει μια όμορφη μεταλλική λάμψη και γι' αυτό η βιομηχανία το χρησιμοποιεί για την παρασκευή εντυπωσιακών μεταλλικών αντικειμένων. Χρησιμοποιείται στην κατασκευή χρωμιοχαλύβων αλλά κυρίως στην επιχρωμίωση μετάλλων που επιθυμούμε να προστατευτούν από τη διάβρωση και να έχουν μια λάμψη (π.χ βρύσες, συσκευές, εξαρτήματα κ.α.). Το χρώμιο, είναι αξιοσημείωτο για τις αντιμαγνητικές του ιδιότητες αφού είναι το μόνο στερεό στοιχείο που μπορεί, όταν βρίσκεται στη φύση σαν στοιχείο και όχι σε ενώσεις, να μην έλκεται μαγνητικά.
Επιχρωμιωμένα αντικείμενα καθαρίζονται εύκολα με σκέτο ξύδι ή ακόμα και με υγρό καθαρισμού για τα τζάμια. Στο τέλος ένα πέρασμα με ένα βρεγμένο με αμμωνία πανάκι θα του δώσει μια όμορφη γυαλάδα.
Επίσης αν δεν έχει βρωμιά μπορείτε να βάλετε λάδι για μωρά με ένα μαλακό πανί και να τρίψτε τις επιφάνειες ώστε να βγουν οι λεκέδες.
Απομάκρυνση λεκέδων από άλατα μπορεί επίσης να γίνει με χρήση οδοντόκρεμας τρίβοντας την απαλά με ένα μαλακό πανάκι. Μετά ξεπλύνετε με νερό και στεγνώστε με ένα στεγνό πανί.
Νίκελ:
Το Νικέλιο (Νι) είναι ένα αργυρόλευκο ελαφρά μαγνητικό μέταλλο που είναι σκληρό, ίσως και σκληρότερο, από τον σίδηρο, δεν αντιδρά με τα αλκάλια και αν στιλβωθεί αποκτά μια πολύ ισχυρή λάμψη. Επίσης είναι ελατό, ανθεκτικότερο του σιδήρου και αμετάβλητο στον αέρα. Χρησιμοποιείται κυρίως σε κράματα με το χάλυβα για την αύξηση της σκληρότητας και της ανθεκτικότητάς του. Από αυτό παρασκευάζονται οι σωλήνες των πυροβόλων όπλων, θωρακίσεις αρμάτων μάχης και χρησιμοποιείται ευρέως στη κατασκευή διαφόρων εργαλείων, αντικειμένων πολυτελείας, οργάνων, ηλεκτρονικά εξαρτήματα κ.α.
Επίσης χρησιμοποιείται για την επινικέλωση διαφόρων υλικών κυρίως ναυτιλιακής ή και οικιακής χρήσης με σκοπό τη προστασία τους από τη διάβρωση και την ομορφιά.
Αντικείμενα από νίκελ καθαρίζονται εύκολα με ένα πανάκι ποτισμένο σε νερό και ξύδι ή ακόμα και με υγρό καθαρισμού για τα τζάμια. Στο τέλος ένα πέρασμα με ένα βρεγμένο με αμμωνία πανάκι θα του δώσει μια όμορφη γυαλάδα
Αλουμίνια:
Το αργίλιο ή αλουμίνιο(Aluminium) είναι ένα αργυρόλευκο μέταλλο που υπάρχει σε αφθονία στη φύση. Όμως δεν βρίσκεται σαν ελεύθερο μέταλλο αλλά είναι ενωμένο με πάνω από 270 διαφορετικά ορυκτά εκ των οποίων η το κυριότερο είναι ο βωξίτης που η χώρα μας έχει άφθονο. Το καθαρό αλουμίνιο είναι αρκετά μαλακό και όλκιμο, έχει πολύ μικρό ειδικό βάρος ενώ με την προσθήκη σιδήρου, χαλκού και άλλων κραματικών στοιχείων βελτιώνονται κατά πολύ οι μηχανικές του ιδιότητες. Υφίσταται εύκολα κατεργασία, έχει πολύ καλή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα, έχει υψηλή αντοχή σε μηχανικές καταπονήσεις και έχει (φαινομενικά) μεγάλη αντοχή στη διάβρωση. Αυτό επιτυγχάνεται επειδή με την έκθεση του στην ατμόσφαιρα σχηματίζεται στιγμιαία ένα λεπτό επιφανειακό, μη ορατό, στρώμα τριοξειδίου του που εμποδίζει τη βαθύτερη διάβρωσή του.
Επιφάνειες αλουμινίου καθαρίζονται εύκολα με ασετόν ή και απλούστερα με ξύδι. Στη περίπτωση αυτή φτιάχνουμε ένα διάλυμα με ένα φλιτζάνι ξύδι και ένα φλιτζάνι νερό. Βουτάμε ένα σφουγγαράκι ή πανί μέσα στο μείγμα και τρίβουμε την επιφάνεια μέχρι να καθαρίσει.
Αν καθαρίζετε αλουμίνια τζαμιών που έχουν ενδιάμεσα λάστιχο χρησιμοποιείστε αντί ασετόν φωτιστικό πετρέλαιο που δεν καταστρέφει το λάστιχο.
ΤΖΑΜΙΑ-ΚΑΘΡΕΠΤΕΣ:
Τα τζάμια για να καθαρίσουν καλύτερα, περάστε τα με ένα μαλακό σφουγγάρι βουτηγμένο σε ζεστή σαπουνάδα και ξεβγάλετε τα με ένα υγρό πανί. Όταν στεγνώσουν εξαφανίστε τη θαμπάδα που ίσως μείνει τρίβοντας τα με ένα στεγνό πανάκι.
Αν τα τζάμια σας έχουν άλατα, μικρούς λεκέδες ή στίγματα αυτά θα αστράψουν κυριολεκτικά αν τα τρίψετε με ένα πανάκι βουτηγμένο σε άσπρο ξίδι ή αν τα τρίψετε με μισό λεμόνι και μετά τα περάσετε με τη σαπουνάδα
Μπορείτε επίσης να φτιάξετε το δικό σας καθαριστικό αν αναμείξτε 1/2 φλιτζανιού λευκό ξίδι, 1 κουταλιά καλαμποκάλευρο και 4 φλιτζάνια ζεστό νερό σε έναν ψεκαστήρα. Με αυτό ψεκάζετε τα τζάμια και σκουπίστε μετά με μία εφημερίδα. Η βρεγμένη εφημερίδα είναι πολύ αποτελεσματική αρκεί να διαλέξετε την σωστή ποιότητα χαρτιού . Να θυμάστε πάντως πως το καλύτερο καθαριστικό είναι το ζεστό νερό!
Γρατσουνιές: Με απλό τρόπο μπορείτε να εξαφανίσετε γρατσουνιές από τζάμια και καθρέφτες με μια οδοντόκρεμα! Βάλτε λίγη ποσότητα σε ένα κομμάτι βαμβακερό πανί και αλείψετε την επάνω στο τζάμι ή στο φανάρι του σκάφους σας με κυκλικές κινήσεις. Μόλις απλώσετε την οδοντόκρεμα σ' όλη την επιφάνεια και πριν αρχίσει να ξεραίνετε ρίξτε καθαρό νερό και καθαρίστε τρίβοντας με ένα στεγνό πανάκι και κυκλικές κινήσεις. Τα φανάρια ή οι καθρέπτες του σκάφους σας θα γίνουν σαν καινούργια.
Επίσης το οινόπνευμα κάνει και αυτό καλή δουλειά αλλά είναι ακριβότερο! Απλά βάλτε λίγο οινόπνευμα σε ένα ψεκαστήρα και ψεκάστε πάνω στις γρατσουνιές. Μετά καθαρίστε με ένα μαλακό βαμβακερό πανί.
Μια άλλη, το ίδιο αποτελεσματική, λύση το είναι να ανακατέψετε σε ένα μπολ 3 φλιτζάνια νερό με 15 ml αμμωνίας. Στη συνέχεια βουτήξτε ένα βαμβακερό πανάκι στο μείγμα και μουσκέψετε την προβληματική επιφάνεια. Τρίψτε τη γρατσουνιά με το πανί κάνοντας κυκλικές κινήσεις και σκουπίστε με ένα στεγνό πανάκι.
Όλες οι παραπάνω λύσεις αφορούν μικρές και κυρίως επιφανειακές γρατσουνιές. Αν οι γρατσουνιές είναι πιο βαθιές τότε θα πρέπει να λάβετε άλλα πιο δραστικά μέτρα όπως π.χ. να απλώσετε πάνω στις γρατσουνιές διαφανές βερνίκι νυχιών που αφού στεγνώσει το καθαρίζετε με ασετόν.
Τζάμια από ακρυλικά υλικά (plexiglass)
Το plexiglass είναι ένα υλικό που χρησιμοποιείται πολύ συχνά σε ανεμοθώρακες και σε παράθυρα σκαφών λόγω των εξαιρετικών ιδιοτήτων που έχει αφού είναι ελαφρύτερο και ανθεκτικότερο από το γυαλί, δεν θρυμματίζεται όταν σπάσει, έχει θερμομονωτικές και ηχομονωτικές ιδιότητες και αρκετά μεγάλη αντοχή στην ηλιακή ακτινοβολία.
Επειδή όμως το πλέξιγκλας έχει την ιδιότητα να μαζεύει στατικό ηλεκτρισμό και να τραβά σκόνες-άλατα χρειάζεται συχνό καθαρισμό για να παραμείνει σε καλή κατάσταση.
Τα προϊόντα αυτά μπορούν με ελάχιστη φροντίδα και συντήρηση να παραμείνουν αναλλοίωτα στο χρόνο ενώ οι ζημιές που υφίστανται οφείλονται κυρίως στην άγνοια του σωστού τρόπου συντήρησης με αποτέλεσμα την δημιουργία λεκέδων, θαμπώματος και γρατσουνιών.
Για το σωστό καθαρισμό μιας ακρυλικής επιφάνειας απομακρύνετε τυχόν σκόνη και άλατα φυσώντας αέρα με σωλήνα από κομπρεσέρ. Ο σωλήνας θα πρέπει να κρατείτε λοξά και όχι να φυσάτε κατά μέτωπο. Μετά σκουπίστε την επιφάνεια του Plexiglass με ένα βαμβακερό και βρεγμένο με ζεστό νερό πανάκι ή με μαλακό σφουγγάρι, χωρίς να πιέζετε.
Αν η επιφάνεια είναι πολύ βρώμικη χρησιμοποιείστε ένα ήπιο απορρυπαντικό πιάτων με το ζεστό νερό αλλά ποτέ κάποιο χημικό υλικό. Στο plexiglass, όπως και σε όλα τα πλαστικά και ακρυλικά υλικά, δεν βάζετε ποτέ και σε καμιά περίπτωση ασετόν, διαλυτικά χρώματος, βενζίνη, ακόμη και αμμωνία ή οινόπνευμα γιατί μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη. Τέλος στεγνώστε την επιφάνεια με ένα καθαρό και στεγνό βαμβακερό πανί ή με πανί από μικρο-ίνες αλλά χωρίς να το πιέζετε πολύ.
Για επιδιόρθωση γρατσουνιών, δοκιμάστε τη χρήση οδοντόπαστας όπως και στα τζάμια. Επίσης και η αλοιφή αυτοκινήτου ή το μηχανέλαιο μπορεί να διορθώσει τις γρατσουνιές αλλά προτιμότερο είναι να κάνετε πρώτα μια μικρή δοκιμή σε μια άκρη.
Προσοχή: Mην χρησιμοποιείτε πανί που δεν έχει βραχεί αλλιώς μπορεί να μεταφέρετε την σκόνη ή άλατα ακόμα πιο βαθιά και να κάνετε νέες γρατσουνιές. Επίσης ποτέ μη χρησιμοποιήσετε πανί με το οποίο καθαρίσατε πριν άλλα είδη, π.χ. μέταλλα, λάδια γιατί είναι πιθανόν να υπάρχουν χημικά κατάλοιπα.
Τέντα σκίασης.
Σε ένα κουβά με χλιαρό νερό ρίξτε αρκετό ξύδι και απορρυπαντικό πιάτων και ξεκινήστε το καθάρισμα τρίβοντας με μια ημίσκληρη βούρτσα. Μετά ξεπλύνετε με άφθονο νερό και αφήστε την να στεγνώσει.
Άξονες, κινούμενα εξαρτήματα που έχουν πιάσει βρωμιές μπορεί να καθαριστούν αν τα τρίψουμε με μια οδοντόβουρτσα και τα υγρά που προαναφέρθηκαν για κάθε κατηγορία.
Κεφαλή του ντους.
Σε ένα δοχείο βάζουμε ένα φλιτζάνι ξύδι και μισό φλιτζάνι μαγειρική σόδα. Βάζουμε μέσα την κεφαλή του ντους και την αφήνουμε μέχρι να σταματήσουν να βγαίνουν φυσαλίδες. Κατόπιν αν θέλουμε το τρίβουμε λίγο με μία οδοντόβουρτσα. Το βιδώνουμε και ανοίγουμε το νερό για να τρέξει.
Εσχάρες κουζίνας.
Πάρτε αλουμινόχαρτο και τσαλακώστε το. Ψεκάστε τις εσχάρες με ξύδι και τρίψτε τις καλά.
Σκουριασμένα μαχαίρια-σουγιάδες.
Αν καρφώσετε το σκουριασμένο μαχαίρι μέσα σε ένα κρεμμύδι και το αφήστε το για λίγη ώρα θα φύγε η σκουριά.
Διάφορα απλά γενικής χρήσης καθαριστικά:
Ξίδι: Σε έναν ψεκαστήρα αναμείξτε ίσα μέρη ξίδι και νερό. Αν είναι πολύ βρώμικα χρησιμοποιήστε το αδιάλυτο. Αν προσθέσετε και μερικές κουταλιές αλάτι θα είναι πιο ισχυρό.
Μαγειρική σόδα : Διαλύστε 4 κουταλιές σόδας σε 4 φλιτζάνια ζεστό νερό και θα έχετε ένα καθαριστικό για κάθε χρήση. Η μαγειρική σόδα καθαρίζει και αρωματίζει όλες τις επιφάνειες ενός σκάφους, κουζίνας και μπάνιου.
Αμμωνία: Ένα από τα καλύτερα καθαριστικά για πολλές επιφάνειες είναι ένα διάλυμα με 2 κουταλιές σούπας μαγειρικής σόδας, 4 κουταλιές αμμωνίας, 1/2 φλιτζάνι λευκού ξιδιού και 4 λίτρα ζεστού νερού.
